این روزها اخبار و تحولات پیرامون همسایه شرقی ما بسیار است. پس از بیست سال اشغالگری آمریکایی ها به بهانه مبارزه با طالبان حالا مجدد طالبان بر افغانستان مسلط شده و این موضوع موجب سوالات بسیاری برای مخاطبان ما شده است. از ما درباره کتاب هایی با موضوع کشور افغانستان و طالبان پرسیده بودید.
ما هم سعی کردیم از یک چهره مطرح و خبره در این زمینه استفاده کنیم تا ما و شما را برای مطالعاه پیرامون افغانستان راهنمایی کند. محسن اسلام زاده، مستندساز و پژوهشگر حوزه افغانستان میهمان کتابفروشی ما بود تا برای ما از کتاب های مهم در حوزه مطالعات افغانستان و طالبان بگوید. متن پیاده شده ویدئوی معرفی آقای اسلام‌زاده را در ادامه از نظر می‌گذرانید.
«به نام خدا. من ده سال پیش برای اولین بار به افغانستان رفتم، طی ده سال خیر 8-7 سفر به افغانستان داشتم و آثار متنوعی را تولید کردم. جاهای مختلف من را به تجربه‌ام بین طالبان و رفت و آمد در افغانستان می‌شناسند ولی من فکر می‌کردم که چه شد من این حرف‌ها را طی این سال‌ها بیان کردم. کتاب‌ها و مقالات را مرور کردم، خیلی‌ها می‌گویند چه شد به این سرعت طالبان افغانستان را گرفت، این امر برای من اصلاً غیر منتظره و غیرقابل پیش‌بینی نبود. من 20 اسفند سال 99 در کنفرانسی که در دانشگاه تهران بود صراحتا این را بیان کردم و خبری شد. من فکر می‌کردم چه شد به این نتایج رسیدم. کتاب‌هایی وجود دارد که مطالعه کردم. امشب بنا به دعوت انتشارات کیهان به فروشگاه این انتشارات در خیابان انقلاب آمدم، تا آن کتاب‌ها را معرفی کنم. برخی از این کتاب‌ها در بازار نیست که من با خودم آوردم و برای شما معرفی می‌کنم. اولین مطلبی که به یاد دارم خواندم فصلنامه‌ای به نام جهان اسلام است، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای است. شماره 36 آن مربوط به سال 1387 است، هر چند من سال 91 یا 92 این مقاله را مطالعه کردم. مقاله بسیار مهمی است که برای 13 سال پیش است. این مقاله تحت عنوان مذاکره با طالبان، استیصال راهبردی نوشته استاد پیرمحمد ملازهی است. نوشته است جنگ به نتیجه نرسیده و امریکایی‌ها به دنبال مذاکره کردن هستند. این یکی از مهم‌ترین مطالبی بود که من خواندم. بعد از آن کتابی است که امیدوارم دوباره تجدید چاپ شود، کتاب طالبان، اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید است. این کتاب نوشته احمد رشید نویسنده پاکستانی است. این کتاب بسیار خوبی است، مشاهدان میدانی و تحقیقاتی احمد رشید است. سفری که پاکستان داشتم خیلی می‌خواستم احمد رشید را ببینم ولی قسمت نشد. 20 سال تجربه و مطالعه احمد رشید در این کتاب است. خیلی کتاب عالی است. پیشنهاد می‌کنیم این کتاب را پیدا کنید و بخوانید. این نسخه را مرکز فرهنگی میثاق که آن زمان من آنجا نبودم، ترجمه کرده است. با کمک چند تن از بچه‌های افغانستانی که الان ایران نیستند. طرح جلد را آقای سید سلیم غفوری زدند. اتفاقی در مشخصات کتاب دیدم که الان رئیس شبکه افق هستند، قبلاً رئیس شبکه مستند بودند. توجه ایشان برای من جالب بود.
یکی از کتاب‌هایی که خیلی ارزشمند است، نامه‌هایی از کابل است که پشت پرده لشگرکشی غرب به افغانستان نوشته شرالد کوپرکولدز است. شرالد کوپر سفیر انگلستان در افغانستان بود و بین سال‌های 2007 تا 12011 بود. کاملاً در این کتاب شرح داده که امریکایی‌ها و غربی‌ها شکست خوردند. یکی از مواردی که بیان می‌کند این است که اصل اول سیاست خارجی انگلستان باید این باشد که هیچگاه به افغانستان حمله نکند. پر از اعتراف در این کتاب است. در این کتاب اظهارنظرات ژنرال‌های امریکایی است که می‌گفتند ما ر جنگ اشتباه و در کشور اشتباه هستیم. پر از اظهارنظرات درباره ارتش 300 هزار نفری افغانستان است که خیلی‌ها شوکه شدند در حالی که من شوکه نشدم از این جلوی طالبان سلاح به دست نگرفتند. خیلی مطالب مستند است و این کتاب 2013-2012 توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. کتاب دیگری که مطالعه کردم و فوق العاده بود، تحت عنوان مکتب دیوبند و جنبش جاعت تبلیغ نوشته استاد سید مهدی علیزاده موسوی است. طالبان به لحاظ عقیدتی جزو حنفی‌های دیوبند به حساب می‌آیند که اسم روستایی در هند است. برای شناخت تفکرات آنها واجب است این کتاب خوانده شود. دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم این کتاب را منتشر کرده که فکر می‌کنم یک رساله دکترا باشد. در همین زمینه یک کتاب دیگر داریم که آن هم فوق العاده است. این کتاب تحت عنوان غوغایی بر بام جهان است. کتاب بسیار قطور است. نوشته دکتر مصطفی حامد با اسم جهادی ابو ولید مصری است. او الان در توئیتر فعال است و به زبان‌های مختلف توئیت می‌زند. ایشان معروف به تاریخ نگار القاعده است. این کتاب خاطرات ایشان در افغانستان است و کتاب مهمی است. مجاهدین و بالاخره اشخاصی که از کشورهای مختلف در دوران جنگ با روس‌ها منتقل به افغانستان شدند کم کم معروف به عرب افغان‌ها شدند. این یک خاطره نگاری عرب افغان هاست که پایه گذار القاعده شدند. درباره تفکرات پشتون‌ها که زمان مبارزه با روس‌ها طالبان نبودند، بعد که مجاهدین پیروز شدند و به اختلاف برخوردند و کشور پر از ناامنی شد طالبان سر برآورد. بنابراین ویدئویی که مربوط به وزیر خارجه امریکا و مربوط به دهه هشتاد میلادی است بین طالبان نیست بلکه بین مجاهدین پشتونی است که با روس‌ها می‌جنگند. این کتاب بسیار کتاب مهمی است. تفاوت‌ها تفکرات عرب –افغان‌ها را با پشتون‌ها بیان کرده است. اعتقادات عرب-افغان‌ها به وهابیت را عنوان کرده و مشکلاتی که آنها به خاطر این عقیده با پشتوها داشتند را پرداخته است. کتاب مهمی است. نکته جالبی که در کتاب وجود دارد این است که در جایی از کتاب می‌گوید شاید این کتاب گوشه کتابخانه‌ها خاک بخورد و شاید موریانه بخورد ولی جوان عرب مجاهد اگر این کتاب به دست شما رسید در جنگ‌هایی که چند مشخصه دارد به هیچ عنوان شرکت نکن! این جنگ‌ها به نفع جهان اسلام نیست. این کتاب در سال‌های 200 نوشته شده است. وقتی می‌خوانیم انگار برای سوریه و عراق و مشکلاتی که پیش آمد نوشته شده است. نوشته است جنگ‌هایی که مدیریت آن با آمریکایی هاست سرویس‌های اطلاعاتی عربی بین ما حضور دارند، آدم‌های مخلص در خط اول کشته می‌شوند. به محض پیروزی بین ما تفرقه انداخته می‌شود و رهبران ما ترور می‌شوند. گفته است در جنگی که این مشخصات را دارد شرکت نکنید.
کتاب بعدی کتاب فرستاده است. این کتاب در کانال تلگرامی من با عنوان اسلام زاده داک موجود است. این کتاب چاپ کابل موجود است. فرستاده خاطرات..... خلیل زاد سفیر امریکادر افغانستان، عراق و سازمان ملل است. ایشان اصالتاً افغانستانی است و در دوره جوانی به امریکا رفتند و با سیستمی امریکایی‌ها ایشان و آقای اشرف غنی را جذب کردند. مذاکره کننده ارشد امریکایی‌ها که مذاکرات صلح اخیر با طالبان را انجام داد، است. کتاب جدیدی که می‌دانم اخیراً چاپ می‌شود، مجموعه کتابی تحت عنوان آشنایی با کشورهای جهان اسلام است که‌بخش افغانستان آن را آقای اسماعیل باقری نوشتند که رمبوط به اندیشه سازان سازمان نور است. برای آشنایی با افغانستان خوب است. کتاب‌هایی که در حوزه طالبان و جنگ بود را معرفی کردم.
یکسری کتاب هم عالی است، یک کتاب تحت عنوان میراب داریم که خاطرات دیپلمات ایرانی از ماموریت افغانستان بین سال‌های 85 تا 87 است. این میراب بحث اختلافات آبی بین افغانستان و ایران است که تاریخچه‌ای عنوان شده و اسنادی بیان کرده است. کتاب بسیار خوبی است. در حوزه سفرنامه هم چند کتاب خوب داریم. کتابی تحت عنوان در پایتخت فراموشی نوشته محمدحسین جعفریان است. کتابی است که شروع کنید تا آخر می‌خوانید و نمی‌توانید زمین بگذارید. کتاب معروف جانستان کابلستان که نیاز به معرفی ندارد. کتاب دیگری که جالب است هر چند اوایل چون مواجه ایشان جدید بود حرف‌هایی دارد برای من تکراری است و شاید برای شما جذاب باشد، تحت عنوان سفر به سرزمین آریایی‌ها به نویسندگی امیر هاشمی مقدم است. انتشارات سپیده باوران از ما هم عکس بهتر خواستند که ظاهراً عکس‌ها مورد پسند آنها نبود. کتاب دیگری است که من نخواندم ولی عنوان آن برای من جالب و جذاب است، ایران و افغانستان، چالش‌ها در عصر پهلوی است. می‌تواند کتاب خوبی باشد. کتاب دیگری نیز وجود دارد که باید اینجا از استاد وحید مژده یاد کنیم. ایشان بهترین تحلیل گر فارسی زبان بود که در سال‌های اخیر دیدم. کابل خدمت ایشان رسیدم و تحلیل‌ها خوب بود و به من کمک کرد ولی کتاب را به من دادند. 5 سال سلطه طالبان از درون بود. ایشان در وزارت امور خارجه طالبان کار می‌کردند. بعد در کابل حضور داشتند و از قوم تاجیک بودند. به کتاب یکسری فصل‌ها اضافه کردند و برای چاپ به من دادند تا به تهران بیاورم. ولی به تهران آمدم ترور شدند و کشته شدند. این کتاب به زودی چاپ می‌شود و من توصیه می‌کنم کتاب 5 سال سلطه طالبان از درون، نوشته وحید مژده را حتماً مطالعه کنید تا فضای خوبی از افغانستان برای شما شکل گیرد.»
