در کتاب نظام تربیتی و معرفتی جلد اول: مسئولیت و سازندگی که اولین کتاب منتشرشده از استاد علی صفایی حائری است، روش تربیتی اسلام تبیین گردیده است. در بخش اول، مسئولیت انسان در برابر خود و دیگران، سازندگی و تربیت دانسته شده و پس از تبیین مفهوم تربیت و مشخصات مربی، به‌تفصیل از روش تربیتی اسلام و لوازم آن بحث شده است. در بخش دوم، پس از تحلیل روحیه‌های گوناگون افراد، روش برخورد با هر روحیه توضیح داده شده است. کتاب مسئولیت و سازندگی اثری دوجلدی درباره‌ی این دو امر مهم در زندگی بشری است که این جا هر دوجلد در کنار هم گردامده است. برای تهیه و خرید کتاب مسئولیت و سازندگی می‌توانید به سایت ابر بوک مراجعه نمایید.
تربیت، همان رشد استعدادهای انسانی و جهت دادن به آن است و برای این منظور، آدمی باید ریشه بگیرد و با عشق و معرفت، وجود خود را سرشار سازد. چگونه باید به عشق بزرگ‌تر رسید تا از عشق‌های دیگر رها شد؟ طی چه مراحلی به معرفت صحیح می‌توان رسید؟ با چه روش‌هایی می‌توان به سازندگی دیگران اقدام کرد؟ با روحیه‌های مختلف چگونه باید برخورد کرد؟ در این کتاب به این سؤالات پاسخ داده شده است.
کتاب «مسئولیت و سازندگی» اثری دوجلدی درباره این دو امر مهم در زندگی بشری است که این جا هر دوجلد در کنار هم گرد آمده است. در این اثر تربیتی و آموزشی از موضوعاتی نظیر مسئولیت و زیربناهای آن، تربیت، مفهومش و امکاناتش، مربی، دیدگاه‌ها، ویژگی‌ها و ضرورت‌ها، روش‌های شناخت اسلامی، جهان‌بینی اسلامی، آرمان‌های اسلامی، استعدادها و روحیه‌ها و زمان مناسب سازندگی انسان، سخن رفته است:
معرفت و شناخت را چگونه بدست بیاوریم؟
با تفکر و تجربه، با این دو عامل، انسان به شناخت‌ها می‌رسد. علوم و معارف انسان در طول قرن‌ها، از همین راه بدست آمده و رشد کرده و جوانه زده است.
پس تفکر سنگ اول رشد انسان و زیر بنای تربیت او و سرنخ این کلاف سر درگم است.
ادامه‌ی تفکر، شناخت است و ادامه‌ی شناخت، محبت است و ادامه‌ی محبت، حرکت و عمل و آزادی و رشد و تکامل و آدم شدن و انسان شدن.
البته تفکر به تنهایی کافی نیست. ذهن ما مانند معده احتیاج به مواد خامی دارد که آن را هضم کند، شیره‌اش را بمکد و آن را تبدیل به انرژی و سپس تبدیل به عمل کند.
برای رشد انسان، فقط تفکر نتیجه بخش نیست. تفکر احتیاج به تدبرها و مطالعات و مواد خام دارد و این هر دو باز احتیاج به اصل دیگری دارند؛ اصل تعقل و سنجش شناخت نهایی به مقایسه و سنجش و به نظارت عالی عقل نیازمند است.
