کتاب وضعیت آخر با عنوان فرعی «من خوب هستم، شما خوب هستید» با عنوان انگلیسی (I’m OK, You’re OK)یکی از کتابهای مشهور روانشناسی به قلم تامس ای. هریس(Thomas Harris) میباشد. کتاب وضعیت آخر میکوشد به زبانی ساده، رویکرد روانشناسانه «تحلیل رفتار متقابل» را معرفی کرده و آنطور که در پیشگفتار توضیح داده، علم روانشناسی را با این روش به عموم مردم عرضه کند و روشهای کاربردی واقعی برای بهبود زندگی ارائه دهد. «تحلیل رفتار متقابل» روشی واقعبینانه است زیرا بیمار را با این واقعیت مواجه میسازد که صرفنظر از هر آنچه در گذشته اتفاق افتاده او خودش مسؤول آنچه در آینده اتفاق میافتد خواهد بود. علاوه بر این، اشخاص را قادر به تغییر میسازد تا بتوانند در خود یک نوع کنترل شخصی و جهتیابی شخصی ایجاد کنند، و همچنین به این واقعیت دست یابند که همواره آزادی حق انتخاب دارند. برای تهیه و خرید کتاب وضعیت آخر میتوانید به سایت ابر بوک مراجعه نمایید.
این کتاب در دستهی کتابهای خودیاری قرار دارد و به شرح این مسئله میپردازد که روان افراد از سه بخش کودک، والد و بالغ تشکیل شده است. کتاب به زبانی ساده رویکرد تحلیل رفتار متقابل را توضیح میدهد. والد درواقع همان مفهومی از زندگی است که به ما آموخته شده و کودک احساس شخصی ما از زندگی میباشد؛ اما والد بخشی است که خود ما با تفکر و تعقل کشف و استنباط کردهایم. بالغ میتواند تفاوت بین کودک و والد و استنباطهای خویش را تشخیص دهد. نتیجه تمام رفتارهای غیرعقلانی و غیرمنطقی ما نتیجه این عدمتشخیص بالغ درون است.
در تحلیل رفتار متقابل ما میآموزیم که گذشته و آموزههای ما هرچه که بودهاند تفاوتی ندارد، درهرصورت ما مسئول آینده و تصمیمات خود هستیم و به ما میآموزد که چگونه به خود و رفتارها و تصمیمات خود جهت داده و آنها را تغییر دهیم. کنشها و واکنشهای ما در اجتماع رفتار متقابل هستند. ما آزادی عمل و انتخاب داریم و این ما هستیم که تصمیم میگیریم چه رفتار متقابلی در اجتماع و نسبت به انسانها و محیط اطرافمان داشته باشیم. بیشتر آموزهها و احساسات ما و بهواقع همان والد و کودک درون ما، مربوط به 5 سال اول زندگی هستند. ولی بالغ از زمانی که ما قادر به تفکر درست درباره مسائل و رفتارهای خود میشویم کمکم به دست میآید. با خواندن این کتاب ما میتوانیم تشخیص دهیم که هرکدام از رفتارهای ما از کدام یک از این بخشها ناشی شده است و آیا در روان ما بالغ کاملی شکلگرفته است یا نیاز به تقویت بیشتری دارد. با این کار میتوانیم رفتارهای درستتر و آگاهانهتری را در مواقع مختلف از خود بروز دهیم.
درواقع خواندن این کتاب ما را با روان سهگانهمان آشنا میکند و نحوه روبهرو شدن و شناختن و کنترل هرکدام از آنها را به ما میآموزد. والد درون ما همان بیا، برو، نکن، بکنهایی هستند که ما از والدین، آموزگاران و بزرگترهای خود در دوران کودکی آموختهایم و حالا این خودمان هستیم که گاهی نقش همان والد سختگیر را برای خودمان و اطرافیانمان بازی میکنیم. کودک درون ما همان احساسات و عواطفی هستند که در کودکی روان ما نسبت به موضوعات مختلف از خود بروز داده است. زمانهایی که ما قادر به کنترل عواطفمان نیستیم و یا زمانی که ما برخوردی غیرمنطقی داریم کودک درون ما فعال شدهاست. بالغ همان فرد بالغ درون ماست که منطقی و سنجیده با مسائل روبهرو میشود. پرواضح است که هرگاه والد یا کودک درون ما پررنگتر جلوه کنند ما در برخورد با افراد دچار مشکل خواهیم شد و برای جلوگیری از این کار باید بیاموزیم که والد و کودک درون خود را تحت کنترل بالغ درونمان دربیاوریم.
درگذشته بسیاری از دیدگاههای اساطیری، مذهبی و فلسفی درون آدمی را به دو بخش خیر و شر تقسیم میکردند که هرکدام از آنها رفتارهایی را از خود بروز میداد و اما امروزه ما میدانیم که روانمان از سه بخش تشکیل شدهاست و شناخت هرچه بیشتر آن کیفیت روابط ما را بسیار بالا میبرد.
کتاب وضعیت آخر نوشتهی تامس هریس را میتوان یک اثر کلاسیک در زمینهی تحلیل رفتار متقابل دانست: هم از جهت زمان تألیف، که بسیار پیشتر از سایر کتابهای تحلیل رفتار متقابل منتشر شده؛ هم از این رو که افراد بسیاری در سراسر جهان آن را خواندهاند؛ و نیز از این بابت که توسط یکی از دوستان نزدیک اریک برن نوشته شده است.
به عبارت دیگر، آشنایی تامس هریس با تحلیل رفتار متقابل، صرفاً از طریق خواندن آثار اریک برن نبوده، بلکه حاصل همنشینی و همکلامی و تلاش مشترک با اریک برن، برای ترویج و تثبیت این مدل بوده است.
دکتر تامس آنتونی هریس روانشناس زبده و برجسته آمریکایی متولد 1913 میباشد. او سی سال از عمر خود را صرف پژوهش درباره این مسئله کرد که افکار و روان ما چگونه عمل میکنند و اینکه چرا در موقعیتهای مختلف هر فردی یک نوع رفتار را از خود بروز میدهد. او با روش مبتنی بر تحلیل رفتار متقابل توانست اطلاعات و دانش زیادی را در این زمینه جمعآوری نماید و کتابهای زیادی را به چاپ برساند ازجمله این کتابها میتوان به وضعیت آخر (من خوبم - تو خوبی)، ماندن در وضعیت آخر، خوب ماندن، و... اشاره داشت. دکتر هریس در سال 1995 دار فانی را وداع گفت.