مِعْراجُ السَّعاده کتابی درباره اخلاق اسلامی به زبان فارسی که نویسنده آن ملا احمد نراقی (درگذشت 1245ق) است. گفته شده است که این کتاب تلخیص فارسی کتاب جامع السعادات، نوشته ملا مهدی نراقی است؛ هرچند در روش و شیوه نگارش تفاوتهایی با هم دارند. در معراج السعاده برای درمان رذایل اخلاقی قاعدهای کلی ارائه شده است: هر یک از رذایل با انجام کارهای ضد آن درمان میشود. بر اساس این کتاب، هر فضیلت حد معینی دارد که اعتدال نامیده میشود و افراط و تفریط از آن، رذیلت است. برای تهیه و خرید کتاب معراج السعاده میتوانید به سایت کتاب ابر مراجعه نمایید.
معراج السعاده کتابی در اخلاق اسلامی از ملا احمد نراقی است. این کتاب خلاصه و ترجمهی فارسی کتاب عربی جامع السعادات از ملا مهدی نراقی پدر نویسنده است. چنانکه محمد حسن قزوینی نیز همین جامع السعادات را به عربی خلاصه نموده و نام آن را کشف الغطاء عن وجوه مراسم الاهتداء نام نهاده است. معراج السعاده جهت فهم مردم عادی سادهنویسی شده و مطالب زیادی نیز بر آن افزوده شده. اغلب آثار دیگر ملا احمد نراقی هم در ادامهی کار پدر نوشته شده.
شیخ عباس قمی، معراج السعاده را بهترین کتاب اخلاقی به زبان فارسی و همراه داشتن آن را بر همگان لازم میداند. همچنین مکتب اخلاقی نراقیین که برخی از نویسندگان از آن یاد میکنند، برگرفته از نظریات ملا احمد نراقی در معراج السعاده، و ملامهدی نراقی در جامع السعادات است. در مکتب نراقیها، هر فضیلت حد معینی دارد که اعتدال نامیده میشود و افراط و تفریط از آن رذیلت است.
گفته شده معراج السعاده از کتاب کیمیای سعادت غزالی تأثیر پذیرفته است. همچنین المقامات العلیة فی موجبات السعادة الابدیة اثر شیخ عباس قمی خلاصه معراج السعاده است.
انتقاداتی به کتاب معراج السعاده وارد شده است؛ از جمله: مستند نکردن روایات، شواهد تجربی و مصادیق اخلاقی به منابع معتبر، و نیز بیتوجهی به سخنان بزرگان.
کتاب پنج باب دارد که هر فصل دارای فصلهای متعددی است:
باب اول: مقدمات سودمند
باب دوم: اخلاق بد و بیان قوای نفس
باب سوم: محافظت اخلاق خوب از انحراف و...
باب چهارم: فضایل اخلاقی و چگونگی کسب اخلاق خوب
باب پنجم.: اسرار و آداب عبادات.
راهکار درمان رذایل اخلاقی
در معراج السعاده برای درمان رذایل اخلاقی قاعده کلیای ارائه شده است: هر یک از رذایل اخلاقی با انجام کارهای ضد آن درمان میشود. البته نراقی برطرف کردن عوامل و زمینههای شکلگیری رذایل اخلاقی[13] و همچنین آگاهی از آثار دنیوی و اخروی آنها را نیز در درمان رذایل مؤثر میداند. از این رو پس از بیان هر رذیله به عوامل و زمینهها و نیز آثار دنیوی و اخروی آن میپردازد و سپس راهکارهایی برای درمان آن بیان میکند.
نراقی درباره مراحل تحصیل اخلاق معتقد است که آدمی اول باید قوه شهویه را تهذیب کند، سپس قوه غضبیه و پس از آن قوه عاقله را. همچنین در باب فضایل اخلاقی معتقد است که آدمی باید آنقدر فضایل را انجام دهد تا هر یک از آنها ملکه او گردد. کتاب ابر مطالعهی کتاب معراج السعاده را به تمامی علاقهمندان پیشنهاد میکند.
آقابزرگ تهرانی در الذریعة، معراج السعاده را تلخیص فارسی کتاب جامع السعادات، نوشته ملا محمدمهدی نراقی (درگذشت 1209ق) دانسته است. با این حال این دو کتاب در روش ارائه و چینش مطالب با هم تفاوتهایی دارند. از جمله:
رویکرد: در جامع السعادات رویکرد عقلی پررنگتر است. اما معراج السعاده بر وجهه نقلی و خطابی مباحث افزده است. از این رو در معراج السعاده مطالب با ارائه شواهد روایی یا آمیزهای از نقل و عقل و ذکر اشعار بیان شده است.
باببندی: ترتیب و عنوان بابها و فصلهای این دو کتاب با هم تفاوتهایی دارند؛ برای مثال باب اول جامع السعادات دارای شانزده فصل است، اما باب اول معراج السعاده ده فصل دارد. همچنین برخی از فصلهای جامع السعادات در معراج السعاده نیست و برخی از فصلهایی که در این کتاب آمده در جامع السعادات وجود ندارد.
با این حال در معراج السعاده در مواردی مباحث جامع السعادات تفصیل داده شده است.