در میان کتاب‌های استاد علی صفایی حائری، عنوان کتاب اخبات کمی عجیب است.
این موضوع باعث می‌شود کمتر کسی برود سراغ این کتاب عجیب و غریب. اما به جرأت باید بگوییم که این کتاب یکی از مهم‌ترین کتاب‌های علی صفایی حائری است.
آنچه در کتاب اخبات آمده در واقع سخنرانی ایراد شده در سه شب احیاست در جمعی دوستانه در سال 1370 در مشهد مقدس.
شروع بحث اخبات
صحبت نویسنده با این مبحث شروع می‌شود که ما از هیچ گناه و جنایتی مبرا نیستیم.
هر کدام از ما برای خودمان یک فرعون هستیم و فقط اندازه مصرهایمان متفاوت است و برای در امان ماندن از این جنایات باید به دنبال یک مقام امن باشیم.
مراتب سلوک به صورت مرزبندی‌های مشخص
از نظر علی صفایی، سالک باید به مقام اخبات برسد.
بعد از طرح این بحث یک مرزبندی ملموس و قابل فهم را بین مفهوم «اسلام» و «ایمان» و «تقوا» مطرح می‌کند و می‌گوید که همه این ها لازم است، اما کافی نیست. بعد از این‌ها مقامی وجود دارد به نام احسان که آن نیز کافی نیست. ما در مقام احسان نیز از سقوط مبرا نیستیم و طبق آیات قرآن، محسنین تا جایی پیش می‌روند که به رحمت الهی نزدیک هستند اما هنوز به آن نرسیده‌اند.
یکی از نکات مهم که عین.صاد بحث خود را روی آن بنا می کند این است که می‌پرسد:
«اگر روزی به ما بگویند آیا حاضری نبی‌ای از انبیای الهی و ولی‌ای از اولیای الهی را بکشی؟ جواب ما منفی است و حتی از این سؤال وحشت هم می‌کنیم.»
او معتقد است که ما هنوز در فضای بسیاری از گناهان قرار نگرفته‌ایم و هنوز مجبور نشده‌ایم که به خاطر محبوب‌هایمان دست به هر کاری بزنیم، در حالی که همه فرعونیم، فقط مصرهای ما کوچک و بزرگ می شود.
اخبات یعنی چه؟
برای رسیدن به رحمت الهی نیاز به مرتبه دیگری از سلوک داریم که به آن اخبات می گویند.
"اخبات: تنها راه وصال به رحمت حق".
الباقی کتاب نیز به توضیح این مطلب می‌گذرد که راه‌های رسیدن به اخبات چیست و سعی کرده به صورت کاملاً قابل وصول و با استفاده از مثال‌های فراوان، مسئله اخبات را برای مخاطب توضیح دهد.
به گفته علی صفایی حائری اخبات از ریشه خبت به معنی زمین پست و کم‌ارزش است و به طور کلی به این معناست که انسان در سلوک خویش نباید احساس غرور داشته باشد و به کارهای خویش امیدوار باشد.
در نگاه نویسنده معنا و مفهوم اخبات یعنی انکسار. یعنی خشیت باطنی. آن دل‌شکستگی‌های که انسان را به وصال رحمت حق برساند. درک این معنا در آغاز سخت می نماید. اما نویسنده در خلال بحث خود آرام آرام مفاهیم را با مثال هایی از قرآن و حدیث باز می‌نماید و فهم آن را آسان می‌سازد.
در بخشی از کتاب درباره مفهوم اخبات می گوید:
«به زمین فراخ و پست، خبت می‌گویند، خبت در زمین یعنی آرام و مطمئن و در برابر خدا یعنی تواضع و ذلتی که تو در برابر حق پیدا می‌کنی … از تو نه طاعت و نه عصیان که انکسار و شکستگی می‌خرند. ما در برابر مکتبی هستیم که از تفریط، امید پاداش و مزد دارد و از طاعت‌های چند هزارساله انتظار هبوط و رجم.»
علی صفایی برای مخبت، با استناد به قرآن چند ویژگی را مطرح کرده است:
1. وجل (ترس دل)
2. صبر
3. صلات
4. انفاق
و هم‌چنین برای زمینه‌های ایجاد اخبات نیز به مراحلی چون فهم، مذاکره، محبت و بلا و گرفتاری اشاره می‌کند.
این کتاب شیرین و خواندنی در جاهایی به نقد آرمان‌های معاصر آدمی یعنی امنیت و رفاه و آزادی و ده‌ها نکته لازم و مهم در سلوک و البته مفهوم شب قدر هم می‌پردازد و به طور ضمنی در خواننده خود احساس مسئولیت نسبت به جامعه و جهان و بشریت را برمی‌انگیزد.
بریده هایی از کتاب اخبات
یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب این است که مدام با خودکارتان زیر جملات آن را خط خواهید کشید.
جملاتی بسیار ناب و زیبا و به یادماندنی.
با هم بخش هایی از کتاب را می خوانیم:
«برخلاف همه ادعاهایی که تا به حال شنیده اید که با طاعت، قرب حاصل می شود، من اعتقادم این است که نه طاعت و نه عصیان، بلکه انکسار است که مقرب است. غرورِ طاعت و غرورِ حالت، مُبعِد هستند. وصال رحمت منوط به اخبات، خشیت و خضوع است. چون این مخبتین هستند که قرب حق به آنان واصل می گردد.»
«برای وصول به اخبات راه‌های مختلفی گفته شده است:
یکی می‌گوید باید اطعام کرد. یکی می‌گوید باید محبت کرد. یکی می‌گوید نماز شب بخوان و یکی هم می‌گوید همه عبادت‌ها را انجام بده و همه معصیت‌ها را رها کن، در حالی که انسان اگر همه عبادت‌ها را انجام دهد و همه معصیت‌ها را هم ترک کند، تازه می‌شود متقی. و اگر آنها را خوب هم انجام دهد و کم نگذارد، تازه می‌شود محسن. اخبات، گامی است جز این چیزهایی که تاکنون شنیده‌اید.
پس برای سلوک چه کنم؟ واجبات را بیاورم؟ محرمات را ترک کنم؟ با این نوع سلوک، در انسان غرور ایجاد می‌شود؛ همان غروری که شیطان را با شش هزار سال عبادت رجیم کرد؛ چرا که یک کبر داشت.»
در بخشی دیگر آمده که:
«بعضی وقت‌ها که با رفقا دور هم جمع هستیم، وقتی کسی را می‌بینم که پایش به استکانی و یا آشغالی می‌خورد و بدون توجه عبور می‌کند و آن را بر نمی‌دارد، این معنا به ذهنم خطور می‌کند که وقتی امروز دعوت این حوادث کوچک را ندیده می‌گیریم و این استکان و یا آشغال را برنمی‌داریم، قطعآ در فردای دیگر، دعوت حوادث بزرگ را هم ندیده خواهیم گرفت. اگر فردا پیش ما صدها شکم را هم پاره کنند، بی‌تفاوت خواهیم بود.»
« دنیایی که چشم آدم ها را از کاسه در آورده ، دل آنها را وارونه کرده، ذهنیت انها را بسته و کور کرده، حال اگر به آنها نان بدهد، آب بدهد، زندگی کامپیوتری بدهد و همه چیز را برای آنها همان طور که می خواهند فراهم کند، آیا به آنها خدمت کرده است؟ً چه کسی را فریب می دهید؟ چه فضایی حرف می‌زنید؟؟»
از افتخارات یک کتابفروشی می تواند این باشد که این کتاب جزو پرفروش هایش باشد!
این کتاب، از کتاب هایی است که می تواند زندگی شما را به دو بخش قبل و بعد از خود تقسیم کند!
فهرست فصل های کتاب اخبات
برای راهنمایی بهتر، عناوین فهرست کتاب اخبات به شرح زیر میتواند به شما کمک کند:
طرح بحث
اخبات شرط وصال
مفهوم اخبات
زمینه‌های اخبات
تجلی اخبات
ابتلاء به حالت، اعتراربه طاعت
راه رسیدن به اخبات
اخبات و حقیقت شب قدر
شب قدر و جایگاه انسان
استغفار
فوق العاده کتاب قشنگیه...صوت‌های خود استاد هم هست که می‌تونین کنار کتاب گوش بدین، بخونید و لذت ببرین