در سال 1365 با نام موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی با بهره گیری از اسناد قابل توجهی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اختیار این مرکز قرار گرفته بود شکل گرفت. از آنجا که یکی از اساسی ترین پایه های آگاهی تاریخی بر اسناد و مدارک بازمانده استوار است، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در حفظ ، عرضه و انتشار این میراث فرهنگی و نیز ایجاد بستری مساعد جهت پژوهش های تاریخی نهایت سعی و کوشش خود را به کار بست. قلمرو مطالعات تاریخی در این موسسه محدود به تاریخ معاصر ایران است که تحولات سده های 18 الی 20 میلادی در ایران را در بر می گیرد. ویژگی اصلی اسناد موجود در موسسه خصوصی بودن قسمت کثیری از آنهاست و همین موجب تمایز این اسناد از سایر مجموعه های مشابه می شود. در سنوات اخیر نیز به منظور حفظ این میراث گرانبها و همچنین تکمیل موجودی آرشیو موسسه نسبت به خرید و حفظ پاره ای از مجموعه های خصوصی اسناد مبادرت گشته است.
